Vuur en rook vormen een serieuze bedreiging voor de weelderige bossen van de Utrechtse Heuvelrug. Recentelijk zijn er in diverse natuurgebieden, waaronder Rhenen en Woudenberg, strengere maatregelen aangekondigd om de natuur te beschermen. Naast het bestaande aanlijngebod, is er nu ook een rookverbod van kracht.
Het rookverbod, dat zich uitstrekt van 1 maart tot 1 oktober, is niet enkel ingegeven door het broedseizoen of aanwezigheid van wolven, maar met name door de toenemende droogte. Langdurige droogteperiodes in combinatie met hoge temperaturen maken de natuur extra kwetsbaar. Een brand kan zich snel verspreiden, vooral bij ongunstige wind, waardoor deze onbeheersbaar kan worden.
Roken vormt een van de voornaamste oorzaken van natuurbranden. Om dit risico te minimaliseren, geldt het rookverbod niet alleen in de bossen, maar ook op andere natuurterreinen. Dit verbod is jaarlijks van kracht van 1 maart tot 1 oktober. Binnen een straal van honderd meter rond natuurgebieden geldt het verbod eveneens. Zelfs op de parkeerplaatsen van de bossen is roken niet langer toegestaan.
Het besluit om het rookverbod in te voeren geldt niet slechts voor enkele gemeenten, maar strekt zich uit over alle gemeenten die het nationaal park Utrechtse Heuvelrug omvatten. Dit betreft Baarn, Leusden, Rhenen, Woudenberg, De Bilt, Amersfoort, Zeist, Soest en Utrechtse Heuvelrug. De provincie Utrecht heeft deze gemeenten aangemerkt als 'natuurbrandgemeenten', met als doel om het risico op natuurbranden aanzienlijk te verminderen.